* * *

Friends make

the most of it

the more of it

quite enough

Robert Creeley

Rewolucjonista bez karabinu

Kapuścińskim, nigdy się nie zachwycałem. Nie wertowałem Cesarza w te i we wte z nabożną czcią, w poszukiwaniu akapitów o Hajle Sellasje, które w rzeczywistości obnażały mechanizmy PRLu. Nie polowałem na zdania - perełki w Hebanie, nie padałem na kolana przed Imperium i Wojną Futbolową.

Z tego powodu, afera rozpętana po wydaniu Kapuściński non-fiction Artura Domosławskiego nie bardzo mnie interesowała. Fakt, że Ryszard Kapuściński, pozwalał sobie na "podkolorowywanie" niektórych wydarzeń w swoich reportażach w żaden sposób mnie nie zaskoczył a tym bardziej nie zbulwersował. Fakt, że miał kontakty ze służbami bezpieczeństwa PRLu, też mnie specjanie nie zdziwił - każdy korespondent PAP rezydujący w krajach wpływów państw zachodu, z pewnością pozostawał w orbicie zainteresowań komunistycznych służb. Wreszcie, nie był dla mnie  zaskoczeniem fakt, że oprócz żony Alicji, w jego życiu były również inne kobiety. Reporter, podróżnik na dodatek w blasku sławy wystawiony był pewnie na wiele pokus. A jednak w biografii Kapuściński non-fiction znalazłem jedną rzecz, która mnie ogromnie zaskoczyła.

Znalazłem w niej Ryszarda Kapuścińskiego.

Dzieciaka z Pińska. Poetę z Warszawy. Dziennikarza ze Sztandaru, Polityki, Kultury, Gazety Wyborczej. Reportera z Azji. Reportera z Afryki. Reportera z Ameryki. Ale też przede wszystkim - Człowieka. Człowieka, z krwi i kości. Syna. Brata. Męża. Ojca. Przyjaciela. Wroga. Pisarza. Podróżnika. Bohatera. Tchórza.

 

Wielką ironią losu, Ryszard Kapuściński jest znacznie ciekawszy na kartach biografii Domosławskiego niż ten będący wytworem precyzyjnej autokreacji literackiej, na stronach reportaży samego Kapuścińskiego.

Znalazłem Ryśka.

Una Ragazza Inglese

Gdybym był prawdziwym italiano po trzydziestce i znalazłbym chwilę czasu - pomiędzy zajadaniem się spaghetti z dużą ilością czosnku i bułki tartej, dbaniem o swój nienaganny trzydniowy zarost i uśmiechaniem się do swojej squinzii - na wpis na blogu, prawdopodobnie zaczynałby się tak: Una ragazza Inglese...

Od poniedziałku bowiem 'chodzi' za mną, dawno już przeczytana, z wielką przyjemnością zresztą, powieść 'Morderstwo w La Scali'. Przez kilka dni usilnie zastanawiałem się, co było przyczyną tego, że znów sięgnąłem po książkę Tomasza Piątka aż nagle, dzisiaj: Bum! Eureka! Bezpośrednim katalizatorem była fenomenalna fotografia Ruth Orkin: American Girl in Italy.

copyright by Ruth Orkin

 

Fotografia, choć wykonana pół wieku wcześniej, może posłużyć za ilustrację tej powieści. Fotografia, a na niej Jinx Allen przechadzająca się samotnie ulicami Florencji w otoczeniu tych wszystkich ragazzi italiani, którzy jak pisze Piątek "dorastają dopiero po trzydziestce piątce[...] A do tej pory za ich życie - jedzenie, studia, samochód, komórkę i very expensive Italian clothes, you know what I mean, wiadomo, włoskie ciuchy - płaci la mamma".

Ale powieść Piątka i zdjęcie Orkin łączy coś więcej niż tylko żartobliwe spojrzenie na Włocha-Mężczyznę-Wiecznego Chłopca. To postać niezależnej, zbuntowanej, silnej a jednak wciąż poszukującej samej siebie Kobiety-Nie-Włoszki: takiej jak Jinx ze zdjecia, takiej jak Ruth z drugiej strony obiektywu, takiej jak powieściowa pół włoszka, pół angielka Judith. Kobiety jako przeciwieństwa la mamma..

Oba dzieła łączy także perfekcyjny styl: American Girl... to doskonała kompozycja i jednocześnie emanująca z fotografii 'naturalność', Morderstwo... to niebywała lekkość i zwinność języka, której szczerze autorowi zazdroszczę, a dzięki której niemalże każdą stronę zamieszkują takie perełki: "Ty jak narzekasz, to słychać, że się nie godzisz na to, na co narzekasz. A jak Włoch na coś narzeka, to się na to godzi."
Tomasz Piątek zresztą pod płaszczykiem powieści kryminalnej ukrył bowiem nie tylko satyrę na Włochy ale także prawdziwą rozprawę o filozofii, religii, kulturze, społeczeństwie i życiu rozumianym jako ciągłym poszukiwaniu własnej drogi i tożsamości. Kim jestem? W co wierzę? Gdzie jest moje miejsce?

Una ragazza Inglese czy może jednak Una ragazza Italiana?